ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ: «Η σιωπηλή πανδημία»
Η παγκόσμια Prosumer έρευνα και στην Ελλάδα από τη Solid Havas
Πώς αντιμετωπίζουν οι Έλληνες καταναλωτές τα ζητήματα ψυχικής υγείας και τι περιμένουν από τα brands
Στις 5 Μαΐου 2023, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε το τέλος της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19, σηματοδοτώντας την επίσημη ολοκλήρωση τριών ετών αποκλεισμού, κοινωνικής στέρησης και περιορισμών. Παράλληλα όμως, ο κόσμος φαίνεται να έχει εισέλθει σε μια άλλη φάση, μιας παγκόσμιας αύξησης των λεγόμενων ασθενειών της απόγνωσης, συμπεριλαμβανομένου του άγχους, της κατάθλιψης και της κοινωνικής αποξένωσης. Αυτή η πανδημία διαταραχών ψυχικής υγείας προκαλεί θύματα σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, τις γενιές και τα μορφωτικά επίπεδα. Τα τελευταία στοιχεία του ΠΟΥ δείχνουν ότι 1 στους 8 ανθρώπους παγκοσμίως ζει με διαταραχή ψυχικής υγείας.
H Solid Havas παρουσιάζει τα αποτελέσματα της παγκόσμιας Prosumer έρευνας, με insights και από την Ελλάδα, που το 2023 διεξήχθη από το Havas Group σε 30 χώρες, με θέμα στόχο να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία αντιμετωπίζει την ψυχική υγεία και ποιον ρόλο μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν τα brands. Στην έρευνα συμμετείχαν, κατά 20% αυτοί που αξιολογήθηκαν ως Prosumers και κατά 80% οι Mainstream Καταναλωτές. Οι Prosumers ως leading influencers και market drivers, έχουν αποτελέσει το επίκεντρο των μελετών της Havas για σχεδόν δύο δεκαετίες.
Από την μια πανδημία στην άλλη
Η κατάσταση χειροτέρευε ακόμη και πριν από τον COVID-19, ωστόσο, η έρευνά μας αποκαλύπτει ότι οι μισοί από τους Έλληνες Prosumers (53%) αισθάνονται πιο ανήσυχοι και αγχωμένοι από ό,τι πριν. Tο 29% των Ελλήνων baby boomers παραδέχεται ότι αισθάνεται περισσότερο άγχος σήμερα αλλά στους Gen Z, το ποσοστό φτάνει το 58%. Παράλληλα, 9 στους 10 Έλληνες Prosumers θεωρούν την ψυχική υγεία «ένα από τα πιο ανησυχητικά ζητήματα της εποχής μας».
Ευτυχία, δικαίωμα και υποχρέωση
Η ευτυχία είναι πλέον προσδοκία. Αν είμαστε δυστυχισμένοι, υπάρχει ένα πρόβλημα που πρέπει να λυθεί. Το 1776, όταν οι ιδρυτές των ΗΠΑ διακήρυξαν το δικαίωμα στη «ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας», ήταν μια αρκετά πρωτότυπη έννοια. Δυόμισι αιώνες αργότερα, βλέπουμε να γίνεται ευρέως αποδεκτό ότι οι κυβερνήσεις έχουν ευθύνη να διασφαλίζουν την ψυχική υγεία και την ευτυχία των πολιτών τους.
Το να είσαι και να αισθάνεσαι καλά, όμως, δεν είναι απλώς μια προσωπική υπόθεση. Το πώς νιώθουν τα άτομα, επηρεάζει ολόκληρη την κοινότητα, και έτσι βλέπουμε ένα 84% να πιστεύει ότι η αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας είναι ζωτικής σημασίας για την κοινωνία συνολικά.
Στη μελέτη μας, το 97% των Ελληνων Prosumers και το 88% των mainstream καταναλωτών συμφώνησαν ότι η ψυχική τους υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική τους υγεία. Κατά συνέπεια, τα αρνητικά μας συναισθήματα έχουν γίνει ουσιαστικά ιατρικά συμπτώματα. Οι άνθρωποι δεν θεωρούν μόνο τις διαγνωσμένες διαταραχές ύπνου ή διατροφής ως σημάδια προβλημάτων ψυχικής υγείας, αλλά και πολύ κοινά συναισθήματα όπως το άγχος και το στρες. Το να είσαι δυστυχισμένος, λυπημένος ή ακόμα και θυμωμένος για μεγάλο χρονικό διάστημα έχει γίνει κάτι το μη φυσιολογικά, ένα ζήτημα που πρέπει να «διορθωθεί».
Οι αιτίες για την κατάσταση «δυσφορίας»
Οι προσωπικές τους σχέσεις και τα οικονομικά, έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ψυχική υγεία των ερωτηθέντων. Οι πιο άμεσες ανησυχίες μας αφορούν τις οικογενειακές τριβές και το αν έχουμε αρκετά χρήματα για να καλύψουμε τους λογαριασμούς μας στο τέλος του μήνα. Εκτός από ατομικούς αγώνες, η τρέχουσα πανδημία ψυχικής υγείας μπορεί να συνδεθεί με πολλές πτυχές της σύγχρονης ζωής. Μεταξύ αυτών: ο υπερκαταναλωτισμός, η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ο ψηφιακός εθισμός, η έλλειψη διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης και η αποσύνδεσή μας από τον φυσικό κόσμο.
Καλέσαμε τους Έλληνες συμμετέχοντες να ιεραρχήσουν ποιο από τα παρακάτω έχει μεγαλύτερη επίδραση στην ψυχική τους υγείας. H οικονομική κρίση (ύφεση και πληθωρισμός) έρχεται πρώτη σχεδόν σε όλες τις ομάδες (Prosumers 47%, Mainstream 38%, Gen Z 21%, Boomers 52%), ενώ ακολουθούν η προσωπική / οικογενειακή κατάσταση (Prosumers 26%, Mainstream 36%, Gen Z 44%, Boomers 21%), οι εργασιακές του συνθήκες (Prosumers 12%, Mainstream 16%, Gen Z 21%, Boomers 52%), με τον Covid, τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις παγκόσμιες πολιτικές εντάσεις και την κλιματική κρίση να ολοκληρώνουν – με αυτή τη σειρά- τη λίστα, φτάνοντας όμως μονοψήφια ποσοστά.
Έχε το νου σου στο παιδί
Διαπιστώσαμε ότι, παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι μιλούν τώρα πιο ελεύθερα για ζητήματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία, τo 55% των Ελλήνων Gen Z αισθάνονται κοινωνική πίεση να προσποιούνται ότι αισθάνονται καλά ακόμα και όταν δεν αισθάνονται έτσι. Συγκριτικά, μόνο, το ένα τρίτο περίπου των boomers αισθάνεται αυτή την πίεση.
Η μελέτη μας αποκαλύπτει ότι περίπου οι μισοί από τους έλληνες Gen Z (56%) μιλούν με τους φίλους τους για να νιώσουν καλύτερα και ακόμη λιγότεροι (40%) επικοινωνούν με μέλη της οικογένειας τους. Η πραγματικότητα είναι ότι το 44 % των Gen Zs δυσκολεύονται να μιλήσουν για τα ζητήματά τους με την ψυχική υγεία. Και σχεδόν οι μισοί (48%), σε σύγκριση με μόλις 15% των Βoomers, αισθάνονται ότι κανείς δεν καταλαβαίνει τις αγωνίες τους.
Σχεδόν το 65% των Ελλήνων Gen Z (από τα υψηλότερα παγκοσμίως) αφιερώνει χρόνο σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης σε μια προσπάθεια να καταπραΰνει το άγχος ή την κατάθλιψή του, ενώ ένα ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό (44%), λέει ότι το να αφιερώνει χρόνο στα smartphone, επιδεινώνει τα συμπτώματά του. Υπάρχει σαφής ηλικιακή συσχέτιση εδώ, με μόλις το 17% των Boomers να λέει το ίδιο.
.jpeg)
Μια «θεραπεία» για κάθε συναίσθημα
Οι περισσότεροι ερωτηθέντες θα ήθελαν να δουν θεραπείες για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων ψυχικής υγείας - από διαταραχές διατροφής και ύπνου έως κατάθλιψη και στρες - να καλύπτονται από ιατρική ασφάλιση. Κάτι τέτοιο υποδηλώνει μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι υπάρχουν φαρμακολογικές θεραπείες για τα περισσότερα από τα ζητήματα ψυχικής υγείας που μας ταλαιπωρούν. Αντί να βλέπουν το άγχος ως μια συνηθισμένη πτυχή της ζωής, για παράδειγμα, πάνω από τους μισούς Έλληνες Prosumer (54%) το θεωρούν ως μια ασθένεια που πρέπει να θεραπευθεί με φάρμακα. Υπάρχει επίσης ευρεία υποστήριξη για μια ευρεία προσέγγιση στην ψυχική φροντίδα υγείας, με το 99% των Ελλήνων prosumers να πιστεύει ότι η βοήθεια πρέπει να προέρχεται όχι μόνο από επαγγελματίες υγείας αλλά και από κυβερνήσεις, εργοδότες, φίλους και οικογένεια.
Αλλαγή τρόπου ζωής
Η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων Prosumers (73%) είναι πεπεισμένη ότι οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της ψυχικής υγείας πρέπει να ξεκινούν όχι με συνταγογραφούμενα φάρμακα αλλά με τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης (στα ίδια ποσοστά περίπου και GenZ και Boomers). Το 85% των Ελλήνων prosumers πιστεύει ότι η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής - συμπεριλαμβανομένης της τακτικής άσκησης - είναι ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή διαταραχών ψυχικής υγείας. Όμως δεν εστιάζουν μόνο σε αυτό αλλά πιστεύουν σε πιο δομικές αλλαγές. Σχεδόν 3 στους 4 (60%) θεωρούν ότι η καλή ψυχική υγεία απαιτεί πιο αργό ρυθμό, μια συνολικότερη αλλαγή μοντέλου ζωής.
Ψυχική Υγεία και Brands
Οι επωνυμίες διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο στις ζωές των ανθρώπων και αναμένεται να βρουν τρόπους να βοηθήσουν σε κάθε είδους κρίσεις. Είναι λογικό ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν τις φαρμακευτικές εταιρείες πιο αξιόπιστες να μιλήσουν στους καταναλωτές για θέματα ψυχικής υγείας. Ωστόσο, ο κόσμος δηλώνει επίσης ότι οι τα brands σε κλάδους που κυμαίνονται από την ομορφιά και την ευεξία μέχρι το αλκοόλ και τη μόδα, έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε αυτόν τον χώρο. Η επιστημονική έρευνα έχει επιβεβαιώσει μια σαφή σχέση μεταξύ σωματικής και ψυχικής υγείας. Όπως συμβαίνει σε κάθε κοινωνικό ζήτημα, είτε πρόκειται για δικαιώματα LGBTQ+, βιωσιμότητα, κλπ- οι πρωτοβουλίες των brands πρέπει να συνδέονται στενά με τις αξίες και τις ενέργειες τους, δηλαδή να είναι ειλικρινείς και αυθεντικές.
- Συμπεράσματα:
- - Ο COVID-19 έχει αλλάξει τη σχέση μας με την υγεία, καθιστώντας την ψυχική υγεία κοινωνικό καθήκον και ιατρικό ζήτημα.
- - Τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι σύμπτωμα μιας ευρύτερης ασθένειας που μολύνει τη σύγχρονη κοινωνία. Οι καθημερινές οικονομικές πιέσεις, η κοινωνική αποξένωση (συμπεριλαμβανομένης της μοναξιάς) και η αποσύνδεση από τη φύση είναι οι κύριες πηγές της συλλογικής μας δυσφορίας.
- - Οι νέοι επηρεάζονται ιδιαίτερα από αυτά τα ζητήματα και βρίσκονται παγιδευμένοι σε έναν καταστροφικό κύκλο στον οποίο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμεύουν και ως θεραπεία και ως ένοχος.
- - Δύο μέθοδοι αναδεικνύονται για την αντιμετώπιση αυτής της κοινωνικής πρόκλησης: η ιατρικοποίηση (με στόχο την εύρεση μιας φαρμακολογικής θεραπείας για κάθε συναισθηματικό πρόβλημα) και η ουσιαστική αλλαγή του τρόπου ζωής.
- - Τα brands διαθέτουν πλέον μεγαλύτερη νομιμότητα για την αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας και θα πρέπει να χρησιμοποιούν την ευκαιρία για εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και συνεισφορά σε λύσεις.
Η SolidHavas μόλις κυκλοφόρησε το White Paper της έρευνας ενώ παράλληλα με τα ευρήματα της έρευνας, παρέχει στο πελατολόγιο της συμβουλευτική για την παρουσία και τις πρωτοβουλίες των brand σε σχέση με τις νέες αυτές τάσεις και προτεραιότητες, τόσο σε επίπεδο Social όσο και στον φυσικό κόσμο.
ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ
ΟιProsumersπέρα από το οικονομικό αντίκτυπο τους, είναι σημαντικοί γιατί επηρεάζουν τις επιλογές τωνbrandsκαι τις συμπεριφορές των υπόλοιπων καταναλωτών. Η συστηματική μελέτη τηςHavasέχει αναδείξει πως αυτό που κάνουν σήμερα οιProsumers, θα το κάνουν οιmainstream καταναλωτές, πιθανότατα 6 έως 18 μήνες αργότερα.
